هرم مازلو چیست؟
هرم مازلو چیست؟ هرآنچه باید درباره هرم مازلو بدانید!
سلسله مراتب نیاز های مازلو مدلی برای درک انگیزههای رفتار انسان است و از جمله معروفترین نظریهها در باب انگیزش میباشد. این مدل، انگیزههای مختلف را بر روی یک هرم ترسیم میکند؛ که هر سطح نشاندهنده نیازهای مختلف انسانی است. نیاز های مازلو شامل نیازهای فیزیولوژیکی، ایمنی، عشق و تعلق، احترام و خودشکوفایی است.
روانشناسی که این نظریه را در باب انگیزش رفتارهای انسان ایجاد کرد، کسی نبود جز؛ آبراهام مازلو. او معتقد بود که مردم نمیتوانند روی نیازهای بالاتر هرم تمرکز کنند تا زمانی که منابع مورد اعتماد را در سطوح پایینتر به دست آورند. آبراهام مازلو همچنین احساس کرد که رضایت در زندگی ناشی از توانایی در برآوردن نیازها در هر پنج سطح است.
در این مطلب همراه آوان باشید تا هرآنچه باید در باب هرم مازلو و سلسله مراتب نیازها در آن بدانید را، برای شما شرح دهیم.
هرم مازلو چیست؟
احتمالا اولین سوالی که با خواندن مقدمهی مطلب به ذهنتان آمده؛ این است که هرم مازلو چیست؟! هرم مازلو در حقیقت همان سلسه مراتب نیاز های مازلو میباشد؛ که در ۵ سطح بیان شده است.
سلسله مراتب نیاز های مزلو یک نظریه روانشناختی، درباره اینکه چه چیزی باعث رفتار انسان شده و چه چیزی میتواند باعث ایجاد احساس رضایت در او شود، است هرم مازلو نشاندهنده پنج نیاز کلیدی انسانی است که افراد برای دستیابی به آرامش روانی باید این ۵ نیاز مزلو را برآورده کنند. ۵ نیاز اساسی در هرم مزلو عبارتاند از:
- نیازهای فیزیولوژیکی
- ایمنی
- عشق و تعلق
- احترام
- خودشکوفایی
آبراهام مزلو این نیازها را در نموداری هرمی ترسیم کرد؛ که هر نیاز سطح متفاوتی از هرم را اشغال میکند. پایینترین و بزرگترین سطوح هرم مزلو بیانگر نیازهای اساسی و با بالاترین اولویت است که برای بقا ضروری میباشد.
بخشهای کوچکتر و بالاتر هرم مازلو نشاندهنده عزت نفس و خودشکوفایی هستند؛ که برای تحقق آرامش روانی و عاطفی ضروری هستند.
نمودار هرم مازلو نشان میدهد که چگونه آبراهام مزلو معتقد بود که نیازهای انسان، سلسله مراتبی هستند؛ به این معنی که برخی از آنها بر دیگران اولویت دارند. بر اساس تئوری هرم مزلو، مردم تا زمانی که به نیازهای پایینتر رسیدگی نکرده باشند، نمیتوانند به نیازهای بالاتر هرم دست یابند. آبراهام مزلو استدلال کرد که تنها پس از برآورده شدن هر پنج نیاز است که انسان میتواند واقعا رشد کند.
آبراهام مازلو سلسله مراتب نیازها را در سال 1943 منتشر کرد. امروزه محققان هرم مازلو و سلسله مراتب نیازهای آن را یکی از تاثیرگذارترین ایدهها در علم شخصیت و روانشناسی انگیزش میدانند.
آبراهان مازلو که در اوج دوران سرمایهداری آمریکا فعالیت میکرد، به طرز جالبی در مورد تجارت دوسوگرا بود. او از منابع مادی شرکتهای بزرگ اطرافش شگفتزده شده بود، اما در عین حال ابراز تاسف میکرد که تقریبا تمام فعالیتهای اقتصادی آنها به طور غیرمنصفانه و عجیبی بر روی ارج نهادن به نیازهای انتهای هرم مشتریان، متمرکز شده بود. بزرگترین شرکتهای آمریکایی به مردم کمک میکردند تا خانه خود را داشته باشند، غذای آنها را تامین کرده، در جابجایی به آنها کمک میکردند. اما به نظر میرسید که آنها اصلا علاقهای به تلاش برای برآوردن نیازهای سطح بالاتر هرم مزلو ندارند و به عبارتی نیازهای معنوی و غیرمادی انسان را نادیده میگرفتند. مزلو در اواخر عمر طولانی خود ابراز امیدواری کرد که کسب و کارها بتوانند به مرور زمان یاد بگیرند که چگونه از پرداختن به نیازهای اساسی انسان، بیشتر سود ببرند.
هرم مازلو به زبان ساده
نیازهای کاستی یا کمبود در مقابل نیازهای پیشرفت:
هرم مازلو، یک هرم پنج مرحلهای است که میتوان آن را به نیازهای کمبود و نیازهای پیشرفت تقسیمبندی کرد. چهار سطح اول هرم مازلو اغلب به عنوان نیازهای کمبود (D-needs) و سطح بالای هرم مزلو به عنوان نیازهای رشد یا پیشرفت (B-needs) شناخته میشوند.
نیازهای کمبود (Deficiency needs) به دلیل محرومیت به وجود میآیند و گفته میشود زمانی که این نیازها در افراد برآورده نمیشوند، انگیزه ایجاد میشود. همچنین، انگیزه برآورده ساختن چنین نیازهایی هر چه مدت طولانیتری از آنها محروم باشید، قویتر میشود. به عنوان مثال، هر چه فرد بیشتر غذا نخورد، گرسنهتر میشود و نیاز او به غذا بیشتر میگردد.
آبراهام مزلو در سال ۱۹۴۳ در ابتدا بیان کرد که افراد باید قبل از پیشرفت برای برآوردن نیازهای پیشرفت سطح بالاتر، نیازهای کمبود سطح پایینتر را ارضا کنند. با این حال، او بعدا تصریح کرد که ارضای یک نیاز، یک پدیدهی «همه یا هیچ» نیست، و اعتراف کرد که اظهارات قبلی او ممکن است «این تصور نادرست را ایجاد کند که یک نیاز باید 100 درصد قبل از ظهور نیاز بعدی ارضا شود».
زمانی که یک نیاز کمبود «کم و بیش» ارضا شد، از بین میرود و فعالیتهای ما معمولا به سمت برآوردن نیازهای بعدی هرم مازلو هدایت میشوند که هنوز مجبور به ارضای آنها نیستیم. اینها سپس به نیازهای برجسته ما تبدیل میشوند. با این حال، نیازهای پیشرفت همچنان احساس میشود و حتی ممکن است زمانی که آنها برای یکبار ارضا شدند، قویتر گردند.
نیازهای پیشرفت ناشی از فقدان چیزی نیست، بلکه بیشتر از میل به رشد به عنوان یک انسان ناشی میشود. هنگامی که این نیازهای رشد به طور منطقی ارضا شد، ممکن است فرد بتواند به بالاترین سطح هرم مزلو که خودشکوفایی نام دارد، برسد.
تقریبا تمام افراد تمایل دارند که در سلسله مراتب نیاز های مازلو به سمت خودشکوفایی حرکت کنند؛ اما متأسفانه، پیشر
با شروع از پایینترین سطفت اغلب افراد با ناتوانی در برآوردن نیازهای سطح پایین هرم مختل میشود. تجارب زندگی، از جمله طلاق و از دست دادن شغل، ممکن است باعث شود که فرد بین سطوح سلسله مراتبی در نوسان باشد.
بنابراین، همه افراد در سلسله مراتب به صورت یک طرفه حرکت نمیکنند، بلکه ممکن است بین انواع مختلف نیازها به عقب و جلو حرکت کنند.
۵ نیاز اساسی در هرم مازلو
هرم نیاز های مازلو؛ طبقهبندی ۵ نیاز اساسی این هرم عبارتاند از:
1. نیاز های مازلو؛ نیازهای فیزلوژیکی:
نیازهای فیزیولوژیکی شامل آن دسته از نیازهایی است که برای بقا حیاتی هستند. چند نمونه از نیازهای فیزیولوژیکی در هرم مازلو عبارتاند از:
- غذا
- آب
- خواب
- گرما
- رابطه جنسی
علاوه بر نیازهای اولیه تغذیه، هوا و تنظیم دما، نیازهای فیزیولوژیکی شامل سرپناه و لباس نیز میشوند. آبراهام مزلو رابطه جنسی را نیز در این سطح از سلسله مراتب گنجاند؛ زیرا برای بقا و تکثیر گونه ضروری است.
2. نیاز های مازلو؛ نیاز به امنیت و نیازهای ایمنی:
در سطح دوم سلسله مراتب نیاز های مزلو، نیازها کمی پیچیدهتر میشوند. در این سطح، نیاز به امنیت و ایمنی یک نیاز اولیه و ضروری محسوب میشود. این طبقه از نیاز های مزلو شامل مواردی است که به انسان احساس امنیت میدهد؛ نظم، قابل پیش بینی بودن و داشتن حس کنترل ممکن است به این امر کمک کند.
ایمنی میتواند ناشی از اقدامات یک فرد یا خانواده یا جامعه باشد. بسته به شخص، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زندگی یا کار در یک محیط امن
- داشتن منبع درآمد پایدار و کافی
- ایمنی در برابر حوادث و جراحات
- داشتن سلامت جسمانی خوب و نبود بیماری جدی
سطوح ایمنی و فیزیولوژیکی سلسله مراتب نیاز های مزلو، بایکدیگر آنچه را که اغلب به عنوان «نیازهای اساسی» نامیده میشود را، تشکیل میدهند.
3. نیاز های مازلو؛ نیاز به عشق و تعلق:
نیاز به عشق و تعلق شامل احساس ارتباط با دیگران، تعلق به یک گروه و داشتن روابط امن است. این دسته از نیاز های مازلو، جزو نیازهای اجتماعی محسوب میشود. در این سطح، نیاز به روابط عاطفی، رفتار انسان را هدایت میکند. برخی از مواردی که انسانها به آن طریق نیاز به عشق و تعلق را برآورده میسازند، عبارت است از:
- دوستیها
- پیوندهای عاشقانه
- روابط خانوادگی
- گروههای اجتماعی
- عضویت در سازمانهای مذهبی
برای دوری از تنهایی، افسردگی و اضطراب، این امر مهم است که افراد احساس کنند که، دیگران آنها را دوست دارند و توسط آنها پذیرفته شدهاند. روابط شخصی با دوستان، خانواده و پارتنر عاطفی و عضویت در گروهها، در برآورده ساختن این طبقه از نیاز های مازلو نقش مهمی ایفا میکنند.
4. نیاز های مازلو؛ نیاز به احترام و عزت نفس:
در سطح چهارم سلسله مراتب مزلو نیاز به قدردانی و احترام قرار دارد. هنگامی که نیازهای سه سطح پایین هرم مازلو برآورده شد، نیاز به احترام شروع به ایفای نقش برجستهتری در رفتار انگیزشی انسان میکند.
مزلو این طبقه از هرم نیازهای خود را به دو دسته تقسیم کرد: احترامی که شخص برای خود قائل است یا عزت نفس و احترامی که از سوی دیگران میخواهد.
عزت نفس شامل توجه مثبت سالم به خود است. مواردی که یک فرد برای داشتن عزت نفس خوب به آن نیاز دارد عبارت است از:
- خودارزشمندی: زمانی که فرد احساس میکند ارزش دارد.
- شایستگی: که شامل احساس مهارت یا دانش است.
- شان و منزلت: شامل احساس شایسته احترام بودن است.
- استقلال: در این زمینه، به این معنی است که فرد احساس میکند میتواند کارهایی را برای خودش انجام دهد.
همچنین احترام از سوی دیگران ممکن است شامل به دست آوردن موارد زیر باشد:
- احترام از طرف همسالان
- قدردانی برای دستاوردهای خود
- موقعیت یا اعتبار
- شهرت
افرادی که قادرند با دستیابی به عزت نفس خوب و به رسمیت شناختن دیگران نیاز به عزت نفس و احترام را ارضا کنند، تمایل دارند نسبت به تواناییهای خود احساس اطمینان کنند. برعکس، کسانی که عزت نفس و احترام دیگران را ندارند، میتوانند احساس حقارت در خود ایجاد کنند.
سطوح نیاز به احترام و نیاز به عشق و تعلق، با یکدیگر آنچه را که به عنوان «نیازهای روانی» در سلسله مراتب هرم مزلو شناخته میشود، تشکیل میدهند.
5. نیاز های مازلو؛ نیاز به خودشکوفایی:
در اوج سلسله مراتب هرم مزلو، نیاز به خودشکوفایی قرار دارد. افراد خودشکوفا، خودآگاه هستند، به رشد شخصی اهمیت میدهند، کمتر نگران نظرات دیگران هستند و به تحقق بخشیدن به پتانسیلهای خود بسیار علاقهمند اند.
آبراهام مازلو با اشاره به نیاز افراد در دستیابی به نهایت پتانسیل و توان خود در هرچیزی، به عنوان یک انسان، توضیح داد: «هر انسانی آنچه که میتواند باشد، باید باشد.»
مزلو در مورد خودشکوفایی میگوید: «ممکن است خودشکوفایی به طور ساده به عنوان استفاده و بهرهبرداری کامل از استعدادها، قابلیتها، ظرفیتها و… توصیف شود. افرادی که به خودشکوفایی رسیدهاند، به نظر میرسد که تمام پتانسیلهای خود را تحقق میبخشند و بهترین کاری را که میتوانند انجام دهند، انجام میدهند. افراد یا تمام قد به خودشکوفایی دست یافتهاند یا در حال رشد هستند.»
ویژگیهای افراد خودشکوفا در هزم مازلو
بالاترین نیاز در هرم مزلو، خودشکوفایی است که شامل شناخت خود، درک کامل پتانسیل خود و رسیدن به آن میشود.
به گفته مزلو، افرادی که به خودشکوفایی میرسند، به جای تلاش برای به دست آوردن چیزی که فاقد آن هستند، انگیزه خود را در رشد و پیشرفت آنچه امکانپذیر است، پیدا میکنند. آنها چیزهایی را میبینند که خود یا جامعهشان میتوانند به آن دست یابند. افراد خودشکوفا این موارد را فارغ از اینکه به پاراش خارجی منجر شود یا خیر، دنبال میکنند.
ویژگیهای دیگری که مزلو احساس میکرد افراد خودشکوفایی دارند؛ عبارتاند از:
- درک واقع بینانه از واقعیت
- پذیرش عیبها
- انعطافپذیری و خودانگیختگی در پیگیری اهداف
- استقلال و مسئولیت
- ثبات خلق بالا
- قدردانی از زندگی
- خلاقیت
خودشکوفایی به این معنا نیست که فرد مشکلی ندارد و همیشه خوشحال است. آبراهام مزلو، خودشکوفایی را بهعنوان یک فرآیند مداوم و نه نقطه پایان یک سفر توصیف کرد.
جمعبندی آنچه باید از هرم مازلو بدانید
در این مطلب پاسخ پرسش هرم مازلو چیست را پیدا کردید و با انواع نیازها در هرم مزلو آشنا شدید؛ که شامل ۲ نوع نیاز، نیازهای کمبود و نیازهای پیشرفت است. همچنین ۵ نیاز اساسی در سلسله مراتب هرم مزلو را باهم مرور کردیم.
در مطالب آینده به سراغ نقد هرم مازلو و استفاده از هرم مازلو در ازدواج و تجارت خواهیم رفت؛ با ما همراه باشید.
کلمات کلیدی: هرم مازلو چیست/هرم مازلو/هرم مزلو/نیاز های مازلو/آبراهام مزلو (آبراهام مازلو)/هرم مازلو به زبان ساده
الیکا حاج علیان
دانشجو کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی خانواده
دیدگاهتان را بنویسید