ضرورت کارکردی وجود استرس و اضطراب در انسان چیست؟
ضرورت کارکردی وجود استرس و اضطراب در انسان چیست؟
احتمالاً تابهحال همه شما جملاتی مثل «استرس دارم» یا «مضطربم» را به زبان آوردهاید. اما آیا واقعاً معنی این دوکلمه، یعنی استرس و اضطراب را میدانید؟ آیا استرس و اضطراب همیشه مضر هستند یا فوایدی هم دارند؟ در این مقاله ما قصد داریم تا بهضرورت کارکردی وجود استرس و اضطراب در انسان بپردازیم، پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
تعریف استرس و اضطراب چیست؟ آیا آنها باهم تفاوتی دارند؟
اکثر مردم تصور میکنند استرس و اضطراب هر دو به یک معنی هستند، درحالیکه چنین تصوری درست نیست. اگرچه که استرس و اضطراب در بسیاری از علائم عاطفی و فیزیکی شبیه هم هستند مثل احساس دلشوره، تنش، سردرد، بالارفتن فشارخون و مشکلات خواب، اما با یکدیگر بسیار متفاوتاند. دانستن تفاوت بین استرس و اضطراب و تعیین اینکه در لحظه کدامیک را دارید تجربه میکنید، بسیار مهم است.
بهطورکلی، استرس پاسخی است به یک محرک بیرونی، مانند امتحان داشتن یا مشاجره با یک دوست که پس از حلشدن وضعیت اغلب خودبهخود فروکش میکند. ازآنجاییکه استرس ناشی از عوامل خارجی است، مقابله با این عوامل و برطرفکردن آنها میتواند باعث کاهش یا ازبینرفتن استرس شود.
درحالیکه اضطراب، یک نگرانی مداوم و بیشازحد است که منشأ درونی دارد. بهعبارتدیگر، می توان گفت که اضطراب واکنش به استرس است. اضطراب معمولاً با “احساس مداوم دلهره یا ترس” در موقعیتهایی که اغلب تهدیدکننده نیستند مشخص میشود و حتی باوجود نبود عامل استرسزا هم ممکن است ادامه پیدا کند. در موارد شدید، اضطراب میتواند به اختلالات اضطرابی تبدیل شود. شایعترین انواع اختلالات اضطرابی عبارتاند از: اختلال اضطراب فراگیر، اختلال هراس خاص، فوبیا، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال وسواس فکری-عملی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD).
علائم استرس و اضطراب
شباهتهای زیادی بین علائم استرس و اضطراب وجود دارد. زمانی که فردی دچار استرس میشود، ممکن است این موارد را تجربه کند:
- تپش قلب
- تنفس سریع
- افکار مضطربکننده
- بدخلقی، تحریکپذیری یا عصبانیت
- احساس تنهایی
- حالت تهوع
- سرگیجه
- اسهال یا یبوست
وقتی فردی مضطرب میشود، ممکن است این موارد را تجربه کند:
- تند شدن ضربان قلب
- تنگی نفس
- احساس ناراحتی یا ترس
- تعریق
- اسهال یا یبوست
- احساس عصبی بودن
- تنش
- بیقراری و دلشوره
آیا استرس و اضطراب همیشه مضر هستند؟
اکثر مردم فکر میکنند که وجود استرس و اضطراب در هر زمان و در هر حالتی بد است؛ ولی باید بگوییم که اینطور نیست. باوجوداینکه استرس و اضطراب طولانیمدت و مزمن میتوانند روی کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارند و حتی باعث ایجاد اختلال شوند؛ اما استرس و اضطراب کوتاهمدت میتواند مفید هم باشد. حتی میتوان گفت اگر کسی بهطورکلی استرس و اضطراب را تجربه نکند فرد سالمی نیست.
برخی از فواید استرس و اضطراب کوتاهمدت عبارتاند از:
افزایش انگیزه
استرس و اضطراب قابلکنترل و بهاندازه ممکن است شما را برای موفقیت ترغیب کند.
گاهی اوقات استرس تنها چیزی است که برای انجام وظایف و اتمام کارهای عقبمانده نیاز است.
تقویت سیستم ایمنی
کمی استرس و اضطراب میتواند باعث ترشح اینترلوکین (پروتئینی که توسط سلولهای مختلف تولید میشود و به تنظیم پاسخهای ایمنی کمک میکند (شود و سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و جلوی ابتلا به بسیاری از بیماریها را بگیرد.
افزایش تمرکز
استرس و اضطراب کوتاهمدت میتوانند “نوروتروفین” را تحریک کنند. نوروتروفین مواد شیمیایی مغز هستند که قدرت مغز را افزایش میدهند. افزایش قدرت مغز نهتنها میتواند تمرکز شما را تقویت کند بلکه میتواند باعث افزایش خلاقیت و بهرهوری نیز شود.
افزایش تابآوری
استرس و اضطراب میتواند باعث افزایش ظرفیت روانی فرد شود و تابآوری او را در برابر مشکلات و شرایط دشوار بیشتر کند. همچنین قرارگرفتن مکرر در موقعیتهای استرسزا فرصتی برای ایجاد حس کنترل فیزیکی و روانی فراهم میکند.
بهبود حافظه
استرس و اضطراب کوتاهمدت میتواند باعث تقویت اتصال نورونها در مغز شود و درنتیجه، حافظه را تقویت کند.
کمک به بقا
استرس و اضطراب توجه شما را نسبت به خطرات احتمالی یا پیامدهای منفی جلب میکند و با ترشح مواد بیوشیمیایی مهم در بدن که برای فرار از موقعیتهای واقعاً خطرناک یا مبارزه ضروری است، از شما محافظت میکند.
تکنیکهایی برای کنترل استرس و اضطراب
برای کنترل استرس و اضطراب روشهای مختلفی وجود دارد. برخی از راههای مقابله با استرس و اضطراب عبارتاند از:
- محدودکردن مصرف کافئین و الکل
- داشتن خواب کافی
- ورزشکردن منظم
- مدیتیشن و یوگا
- یادداشتکردن احساسات و چیزهایی که باعث استرس شما میشوند
- انجام تمرینات تنفسی
- صحبتکردن با افراد نزدیک و مورداعتماد در مورد احساساتتان
سخن آخر
همانطور که در این مقاله خواندید، استرس و اضطراب واکنشهای کاملاً طبیعی انسان به موقعیتهای تهدیدکننده یا نگرانکننده هستند. درواقع، آنها بخشی از واکنش جنگ یا گریز هستند که با آمادهکردن بدن برای مقابله با خطر، ما را ایمن نگه میدارند. بااینوجود این دو مفهوم با یکدیگر تفاوت بسیاری دارند. استرس اغلب یک منشأ بیرونی دارد، درحالیکه که اضطراب منشأ درونی دارد.
همچنین خواندیم که استرس و اضطراب همیشه بد نیستند. بلکه اگر در حد کم و کوتاهمدت وجود داشته باشند میتوانند باعث بهبود عملکرد، بهبود حافظه، افزایش ایمنی و …. شوند.
افراد میتوانند استرس و اضطراب خود را با تکنیکهای تمدد اعصاب مانند تمرینات تنفسی، فعالیت بدنی و صحبت در مورد نگرانیهای خود مدیریت کنند. بااینوجود، هرزمان احساس کردید که استرس و اضطرابتان از سطح سالم فراتر رفته است و روی زندگیتان تأثیر گذاشته است، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید.
دیدگاهتان را بنویسید