استرس در محل کار: قاتل خاموش سلامت روان کارکنان و کارکرد آنها
داشتن شغل از بسیاری جهات سلامت فرد و نگرش کلی او نسبت به زندگی را بهبود میبخشد. با این حال، بسیاری از افراد در محل کار با استرس شغلی قابل توجهی مواجه میشوند که این استرس بیشتر از هر مزیت احتمالی که میتواند داشته باشد؛ سلامت جسمی و روانی آنها را تهدید میکنند.
مدیریت استرس شغلی از بسیاری جهات مهم است؛ زیرا میتواند سبب افزایش بهرهوری کارکنان و برنامهریزی شغلی بهتر آنها شود و همچنین سلامت جسمی و روانی آنها کمتر تهدید شود. در این مقاله با ما همراه باشید تا استرس شغلی و تاثیرات آن را باهم مورد بررسی قرار دهیم.
استرس شغلی
مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی ایالات متحده، استرس شغلی را به عنوان واکنشهای جسمی و احساسی مضری تعریف کرده که زمانی رخ میدهد که الزامات شغل با تواناییها، منابع یا نیازهای کارمندان مطابقت نداشته باشد. استرس شغلی به نوبه خود میتواند منجر به تضعیف سلامت فرد و حتی آسیب به او شود.
سطح استرس بین حرفهها و گروههای جمعیتی متفاوت است. برخی از کارمندان بیشتر از دیگر کارمندان در معرض استرس شغلی قرار دارند. مطالعات نشان میدهد که کارمندان جوان، زنان و افرادی که در مشاغل کم مهارت کار میکنند، در معرض بیشترین استرس شغلی ناشی از کار و عوارض ناشی از آن استرس هستند.
انواع استرس شغلی
عوامل مسبب استرس شغلی، به دو دسته فیزیکی و روانی- اجتماعی طبقهبندی میشوند. عوامل استرس زای فیزیکی عبارتاند از:
- سر و صدا
- نور ضعیف
- چیدمان نامناسب دفتر یا محل کار
- عوامل ارگونومیکی مانند وضعیت نامناسب کاری
عوامل استرس زا روانی اجتماعی نیز عبارتاند از:
- تقاضاهای شغلی بالا
- ساعات کاری غیرقابل انعطاف
- کنترل ضعیف در محیط کاری و وظایف
- طراحی و ساختار ضعیف شغل
- عدم امنیت شغلی
طبق تحقیقات صورت گرفته، عوامل استرس زا روانی اجتماعی، غالبترین عوامل سبب استرس شغلی هستند.
اثرات استرس شغلی در محیط کار
استرس شغلی نه تنها بر کارمندان تأثیر میگذارد، بلکه تأثیرات نامطلوبی بر عملکرد کلی شرکت نیز دارد. اثرات استرس شغلی در سلامت جسمانی، سلامت روان و رفتار کارمندان مشهود و قابل رویت است.
این اثرات به صورت پیوسته رخ میدهند و پاسخ کارمندان به این عوامل استرسزا عموما پریشانی است. پریشانی به نوبه خود منجر به افزایش فشار خون و اضطراب بیشتر میشود؛ که این عوامل خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب، سوء مصرف مواد و اختلالات اضطرابی را افزایش میدهد.
تأثیر استرس بر بیماریهای قلبی عروقی به خوبی ثابت شده است؛ مطالعات نشان دادهاند که استرس در محل کار یک عامل خطر قوی و مقدمهای برای بیماریهای قلبی عروقی (چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا) و حوادث نامطلوب قلبی عروقی، مانند حمله قلبی و سکته میباشند.
همچنین شواهد زیادی وجود دارد که استرس شغلی خطر ابتلا به دیابت را افزایش میدهد. سایر مشکلات سلامت جسمانی مرتبط با استرس در محل کار شامل اختلالات نقص ایمنی، اختلالات اسکلتی عضلانی از جمله کمردرد مزمن و اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر است.
استرس شغلی همچنین اثرات نامطلوبی بر سلامت روان کارمندان دارد و خطر اضطراب، فرسودگی شغلی، افسردگی و اختلالات مصرف مواد را در آنها افزایش میدهد. کارمندانی که در محل کار استرس دارند، بیشتر به رفتارهای ناسالم مانند سیگار کشیدن، سوء مصرف الکل و مواد مخدر و الگوهای غذایی نامناسب دست میزنند.
این اثرات جسمی و روانی نامطلوب استرس در محل کار، میتواند سبب کاهش بهرهوری کارکنان، افزایش غیبت و حضور در محل کار، افزایش تعداد روزهای مرخصی از کار برای ویزیت پزشک و افزایش هزینههای مراقبتهای بهداشتی برای آنان و کارفرمایان شود.
علائم هشداردهنده استرس شغلی
اولین نشانههای هشداردهنده استرس در محل کار زمانی است که شما در کار احساس ناراحتی میکنید، اعتماد به نفس خود را از دست میدهید و ممکن است عصبانی و تحریک پذیر شوید.
سایر علائم هشداردهنده استرس شغلی زیاد عبارت است از:
- احساس افسردگی یا اضطراب
- اشکال در تمرکز
- از دست دادن علاقه به کار و بیتفاوتی
- تنش عضلانی
- سردردهای بسیار
- خستگی زیاد
- مشکلات گوارشی
- مشکلات اجتماعی یا خانوادگی
- استفاده از الکل یا مواد مخدر برای مقابله با استرس در محل کار
راهکارهایی برای مدیریت استرس در محل کار
استرس شغلی قابل پیشگیری است و شناسایی منابع بالقوه استرس برای کارکنان در یک سازمان اولین گام برای رفع آنها است. مداخلات موثر برای کاهش و مدیریت استرس شغلی را میتوان به سه سطح اولیه، ثانویه و سوم طبقهبندی کرد.
مداخلات اولیه شامل اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از استرس با حذف یا کاهش عوامل استرس زا بالقوه است. این سطح از مداخله بر منابع استرس فیزیکی و روانی اجتماعی در محل کار متمرکز است.
نمونههایی از مداخلات سطح اول عبارت است از:
- طراحی مجدد محیط کار
- ایجاد تایم استراحت برای کارکنان
- افزایش مشارکت کارکنان در تصمیمگیری و برنامهریزی شغلی
- افزایش زمان و منابع برای تکمیل وظایف شغلی خاص
- تطبیق شرح شغل با مهارتها و صلاحیتهای کارکنان
- ایجاد مسیرهای واضحی برای دریافت پاداش
- از بین بردن خطرات فیزیکی
- جایگزینی تجهیزات و تکنولوژی ایمنتر
- ایجاد اقدامات کنترلی برای کاهش مواجهه کارکنان با خطرات شغلی
- ترویج استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
مداخلات ثانویه، مداخلات اصلاحی هستند و بر تغییر شیوههای درک و واکنش کارمندان به عوامل استرسزا متمرکز است. هدف این سطح از مداخلات، بهبود توانایی کارمندان برای مقابله با استرس و تشخیص زودهنگام علائم ناشی از استرس است.
نمونههایی از مداخلات سطح دوم برای مدیریت استرس عبارت است از:
- آموزش کارکنان
- آموزش رفتار درمانی شناختی برای کارمندان جهت مدیریت استرس
- نظارت بر سلامت کارمندان (غربالگری برای فشار خون بالا و علائم استرس)
مداخلات سطح سوم شامل مداخلات کنترلی در سطح بیماری هستند. این سطح از مداخلات برای کارمندانی مورداستفاده قرار میگیرد که در حال حاضر استرس شغلی زیادی را تجربه میکنند. مداخلات درجه سوم شامل ارائه درمان، طرحهای جبران خسارت، برنامههای توانبخشی و برنامههای بازگشت به کار برای کارمندان آسیبدیده است.
نمونههایی از مداخلات درجه سوم برای مدیریت استرس شغلی عبارت است از:
- ارائه مراقبتهای پزشکی و برنامههای کمک به کارکنان آسیبدیده
- برنامههای بازگشت به کار شامل اصلاح و طراحی مجدد محیط کار
سخن پایانی…
استرس شغلی عاملی خاموش و اغلب نادیده گرفته شده است که سلامت و بهرهوری کارکنان را مختل میکند. استرس در محل کار نه تنها بر کارمندان تأثیر میگذارد؛ بلکه به طور قابل توجهی به کاهش موفقیت کلی یک شرکت نیز منجر میشود. در مقالات آینده راههای کاهش استرس شغلی را باهم بررسی خواهیم کرد.
دیدگاهتان را بنویسید